Άρθρα για το Θέατρο Σκιών
Η επίδραση του τρόπου παρακολούθησης μιας παράστασης Θεάτρου Σκιών στη δημιουργική έκφραση των μαθητών του δημοτικού σχολείου
ΜΑΡΩ ΓΑΛΑΝΗ
(PhD) Ε.Ε.ΔΙ.Π. Κλάδου I, Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Πατρών
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ
Εκπαιδευτικός
Η έρευνα έχει δημοσιευθεί στο 10ο τεύχος του περιοδικού Εκπαίδευση & Θέατρο του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση το 2009.
Περίληψη
Το θέατρο σκιών-Καραγκιόζης αποτελεί πολιτισμικό αγαθό και σημαντικό κομμάτι της παράδοσης μας. Από τη στιγμή που απέκτησε ελληνικό χαρακτήρα, διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην ψυχαγωγία του στερημένου από άλλα θεάματα ελληνικού λαού και αποτελεί σημαντικό μορφωτικό αγαθό, διδάσκοντας την Ιστορία και διαφυλάσσοντας την παράδοση μας.
Τις τελευταίες δεκαετίες επιχειρείται η συστηματική μελέτη του θεάτρου σκιών-Καραγκιόζη, η καταγραφή της ιστορίας του, καθώς και η διδακτική αξιοποίηση του με την εισαγωγή αποσπασμάτων του σε βιβλία του Δημοτικού σχολείου, την υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων, καθώς και την παρακολούθηση ζωντανών και μαγνητοσκοπημένων παραστάσεων από τους μαθητές.
Σε αυτή την έρευνα επιχειρείται η διερεύνηση της επίδρασης, με πειραματική έρευνα σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες, της ζωντανής και μαγνητοσκοπημένης παράστασης στις τρεις διαστάσεις της δημιουργικής έκφρασης των μαθητών: ευχέρεια, ευελιξία., πρωτοτυπία, καθώς και στη στάση των μαθητών απέναντι στο θέατρο σκιών.
Ο πληθυσμός της έρευνας αποτελείται από 45 παιδιά, ηλικίας 11-12 ετών, έκτης τάξης Δημοτικού σχολείου της Πάτρας. Η έρευνα, πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις:
α.) Επιλογή δύο ισοδύναμων ομάδων με κριτήρια τις επιδόσεις τους σε τεστ δημιουργικής έκφρασης (Torrance Test of Creative Thinking – Verbal form), τις εκτιμήσεις των δασκάλων τους για την επίδοσή τους στο γλωσσικό μάθημα, το φύλο, την καταγωγή τους και τις εμπειρίες τους σχετικό, με το θέατρο σκιών-Καραγκιόζη.
β) Κοινή και για τα δύο τμήματα, παρέμβαση θεατρικής αγωγής σχετικά με το θέατρο σκιών-Καραγκιόζη, προκειμένου να αποκτήσουν γνωστική βάση σχετικά με το θέμα.
γ) Πειραματική παρέμβαση στις δύο ισοδύναμες ομάδες. Η πρώτη ομάδα (πειραματική ομάδα) παρακολούθησε ζωντανή παράσταση Καραγκιόζη και η δεύτερη (ομάδα ελέγχου) την ίδια παράσταση μαγνητοσκοπημένη. Στο τέλος οι μαθητές των δύο ομάδων συμπλήρωσαν κοινό τεστ αποκλίνουσας δημιουργικής έκφρασης (Τ.Α.Δ.Ε., Κούσουλας 2003).
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε η θετική επίδραση της ζωντανής παράστασης στη δημιουργική έκφραση των μαθητών στην κλίμακα ευελιξίας της σκέψης. Η ικανότητα για πρωτοτυπία, ιδεών δε φαίνεται να επηρεάζεται από το διαφορετικό τρόπο παρακολούθησης. Το γεγονός όμως ότι ένα από τα τρία στοιχεία της δημιουργικής έκφρασης παρουσίασε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στην πειραματική ομάδα αποδεικνύει ότι η ζωντανή, σε αντίθεση με τη videotaped παρακολούθηση παράστασης, έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει περισσότερο τη δημιουργική έκφραση των παιδιών.
Διαβάστε όλο το άρθρο πατώντας εδώ.
(PhD) Ε.Ε.ΔΙ.Π. Κλάδου I, Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Πατρών
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ
Εκπαιδευτικός
Η έρευνα έχει δημοσιευθεί στο 10ο τεύχος του περιοδικού Εκπαίδευση & Θέατρο του Πανελλήνιου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση το 2009.
Περίληψη
Το θέατρο σκιών-Καραγκιόζης αποτελεί πολιτισμικό αγαθό και σημαντικό κομμάτι της παράδοσης μας. Από τη στιγμή που απέκτησε ελληνικό χαρακτήρα, διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην ψυχαγωγία του στερημένου από άλλα θεάματα ελληνικού λαού και αποτελεί σημαντικό μορφωτικό αγαθό, διδάσκοντας την Ιστορία και διαφυλάσσοντας την παράδοση μας.
Τις τελευταίες δεκαετίες επιχειρείται η συστηματική μελέτη του θεάτρου σκιών-Καραγκιόζη, η καταγραφή της ιστορίας του, καθώς και η διδακτική αξιοποίηση του με την εισαγωγή αποσπασμάτων του σε βιβλία του Δημοτικού σχολείου, την υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων, καθώς και την παρακολούθηση ζωντανών και μαγνητοσκοπημένων παραστάσεων από τους μαθητές.
Σε αυτή την έρευνα επιχειρείται η διερεύνηση της επίδρασης, με πειραματική έρευνα σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες, της ζωντανής και μαγνητοσκοπημένης παράστασης στις τρεις διαστάσεις της δημιουργικής έκφρασης των μαθητών: ευχέρεια, ευελιξία., πρωτοτυπία, καθώς και στη στάση των μαθητών απέναντι στο θέατρο σκιών.
Ο πληθυσμός της έρευνας αποτελείται από 45 παιδιά, ηλικίας 11-12 ετών, έκτης τάξης Δημοτικού σχολείου της Πάτρας. Η έρευνα, πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις:
α.) Επιλογή δύο ισοδύναμων ομάδων με κριτήρια τις επιδόσεις τους σε τεστ δημιουργικής έκφρασης (Torrance Test of Creative Thinking – Verbal form), τις εκτιμήσεις των δασκάλων τους για την επίδοσή τους στο γλωσσικό μάθημα, το φύλο, την καταγωγή τους και τις εμπειρίες τους σχετικό, με το θέατρο σκιών-Καραγκιόζη.
β) Κοινή και για τα δύο τμήματα, παρέμβαση θεατρικής αγωγής σχετικά με το θέατρο σκιών-Καραγκιόζη, προκειμένου να αποκτήσουν γνωστική βάση σχετικά με το θέμα.
γ) Πειραματική παρέμβαση στις δύο ισοδύναμες ομάδες. Η πρώτη ομάδα (πειραματική ομάδα) παρακολούθησε ζωντανή παράσταση Καραγκιόζη και η δεύτερη (ομάδα ελέγχου) την ίδια παράσταση μαγνητοσκοπημένη. Στο τέλος οι μαθητές των δύο ομάδων συμπλήρωσαν κοινό τεστ αποκλίνουσας δημιουργικής έκφρασης (Τ.Α.Δ.Ε., Κούσουλας 2003).
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε η θετική επίδραση της ζωντανής παράστασης στη δημιουργική έκφραση των μαθητών στην κλίμακα ευελιξίας της σκέψης. Η ικανότητα για πρωτοτυπία, ιδεών δε φαίνεται να επηρεάζεται από το διαφορετικό τρόπο παρακολούθησης. Το γεγονός όμως ότι ένα από τα τρία στοιχεία της δημιουργικής έκφρασης παρουσίασε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στην πειραματική ομάδα αποδεικνύει ότι η ζωντανή, σε αντίθεση με τη videotaped παρακολούθηση παράστασης, έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει περισσότερο τη δημιουργική έκφραση των παιδιών.
Διαβάστε όλο το άρθρο πατώντας εδώ.
Το ελληνικό θέατρο και το θέμα του σεναρίου
Άρθρο του Ηλία Γιαννίρη (www.asda.gr/hgianniris/senario.htm)
Εισήγηση στις παράλληλες εκδηλώσεις της 8ης Έκθεσης Βιολογικών Προϊόντων, (10-13 Νοεμβρίου 2005, Εκθεσιακό Κέντρο HELEXPO Palace, Λ. Κηφισίας 39, Μαρούσι, αίθουσα Α), την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2005, 11:00 π.μ.
«Σήμερα,ο κόσμος δεν γνωρίζει τον αληθινό Καραγκιόζη» (Καραγκιοζοπαίκτης Αθως Δανέλλης ΕΠΟΧΗ 28-11-2003)
Γιατί να ασχολούμαστε με το ζήτημα του σεναρίου του Θεάτρου Σκιών
1. Ο «Καραγκιόζης» διαμορφώθηκε σε καθαρά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ και καθαρά ΛΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ. Επομένως, αντιπροσωπεύει έναν λαϊκό πολιτιστικό θησαυρό και το ζήτημα του σεναρίου είναι κρίσιμο, όπως και σε κάθε μορφή θεάτρου.
2. Μεγάλη ομοιότητα του Καραγκιόζη υπάρχει με τα πρόσωπα της Αρχαίας Αριστοφανικής Κωμωδίας. Ο Καραγκιόζης φαίνεται σαν ο απόγονος των δούλων των Αριστοφανικών κωμωδιών. Οπως στον Τούρκικο Καραγκιόζη, έτσι και στον Ελληνικό, τα γυναικεία πρόσωπα είναι λιγοστά, γιατί ο παίκτης που κάνει όλες τις φωνές, είναι άνδρας. Το ίδιο συμβαίνει και στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, όπου οι ηθοποιοί ήταν άνδρες, που έκαναν και τους γυναικείους ρόλους. Ακόμα λόγω των σταθερών τύπων, υπάρχει μεγάλη συγγένεια και με την Commedia del Arte. Επομένως το ζήτημα του σεναρίου είναι ειδικών απαιτήσεων.
3. Ο Καραγκιόζης είναι ένα είδος θεατρικής τέχνης που μεταδίδεται με μαθητεία. Γι’ αυτό το λόγο ο ίδιος ο Σύλλογος Καραγκιοζοπαιχτών αναφέρει ότι είναι σοβαρό επαγγελματικό πρόβλημα…
Η λάθρα είσοδος ασχέτων με την τέχνη ανθρώπων, που ενώ δεν έχουν θητεύσει σε κανένα Καραγκιοζοπαίκτη, αγοράζουν μερικές φιγούρες και παριστάνουν τους καραγκιοζοπαίκτες με αποτέλεσμα το κοινό και ιδιαίτερα τα παιδιά να σχηματίζουν λάθος εικόνα για την ταλαίπωρη και πολύπαθη αυτή λαϊκή – παραδοσιακή μας τέχνη.
Βέβαια, η άποψή μου είναι ότι σήμερα δεν φτάνει μόνο αυτό. Σήμερα, η εμπειρία, αλλά και η βαθειά γνώση του είδους αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία σεναρίων στο Θέατρο Σκιών.
4. Τα έργα που παίζει ο παραδοσιακός Καραγκιοζοπαίχτης δεν είναι γραμμένα σε κείμενο, αλλά στη μνήμη κάθε Καραγκιοζοπαίκτη, από τον καιρό που ήτανε βοηθός. Δηλαδή από στόμα σε στόμα, από Καραγκιοζοπαίκτη σε βοηθό, σαν το Δημοτικό τραγούδι, ανήκει κι αυτό στον Παραδοσιακό - λαϊκό λόγο. Σήμερα αυτός ο κύκλος έχει κλείσει, όπως έκλεισε και του Δημοτικού τραγουδιού ή ο κύκλος του ρεμπέτικου. Επομένως, δεν πρέπει να περιμένει κανείς να γραφτεί σενάριο για το Θέατρο Σκιών με τον ίδιο τρόπο που γραφόταν κάποτε.
5. Σήμερα στη Μεσόγειο μόνο στην Ελλάδα παίζεται Θέατρο Σκιών, και σε τόσο μεγάλο ακροατήριο. Επομένως, πρέπει να αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία η συνέχεια του Καραγκιόζη.
Τα χαρακτηριστικά του Τούρκικου Θεάτρου Σκιών
Το Τούρκικο Θέατρο Σκιών απευθυνόταν σε ενήλικες άντρες και παιζόταν σε καφενεία. Είχε έντονο σεξισμό και προστυχόλογα μεταξύ των χαρακτήρων. Βέβαια ο Karagioz, που είχε έναν τεράστιο φαλλό, αυτόν που στην Ελλάδα έγινε τεράστιο χέρι, είχε και το πρώτο χέρι στην ευστροφία και στις εξυπνάδες. Οι στιχομυθίες του Καραγκιόζη με τον φίλο του Hajijavat έβγαζαν πάντα γέλιο.
Διαβάστε το υπόλοιπο άρθρο εδώ.
Εισήγηση στις παράλληλες εκδηλώσεις της 8ης Έκθεσης Βιολογικών Προϊόντων, (10-13 Νοεμβρίου 2005, Εκθεσιακό Κέντρο HELEXPO Palace, Λ. Κηφισίας 39, Μαρούσι, αίθουσα Α), την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2005, 11:00 π.μ.
«Σήμερα,ο κόσμος δεν γνωρίζει τον αληθινό Καραγκιόζη» (Καραγκιοζοπαίκτης Αθως Δανέλλης ΕΠΟΧΗ 28-11-2003)
Γιατί να ασχολούμαστε με το ζήτημα του σεναρίου του Θεάτρου Σκιών
1. Ο «Καραγκιόζης» διαμορφώθηκε σε καθαρά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ και καθαρά ΛΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ. Επομένως, αντιπροσωπεύει έναν λαϊκό πολιτιστικό θησαυρό και το ζήτημα του σεναρίου είναι κρίσιμο, όπως και σε κάθε μορφή θεάτρου.
2. Μεγάλη ομοιότητα του Καραγκιόζη υπάρχει με τα πρόσωπα της Αρχαίας Αριστοφανικής Κωμωδίας. Ο Καραγκιόζης φαίνεται σαν ο απόγονος των δούλων των Αριστοφανικών κωμωδιών. Οπως στον Τούρκικο Καραγκιόζη, έτσι και στον Ελληνικό, τα γυναικεία πρόσωπα είναι λιγοστά, γιατί ο παίκτης που κάνει όλες τις φωνές, είναι άνδρας. Το ίδιο συμβαίνει και στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο, όπου οι ηθοποιοί ήταν άνδρες, που έκαναν και τους γυναικείους ρόλους. Ακόμα λόγω των σταθερών τύπων, υπάρχει μεγάλη συγγένεια και με την Commedia del Arte. Επομένως το ζήτημα του σεναρίου είναι ειδικών απαιτήσεων.
3. Ο Καραγκιόζης είναι ένα είδος θεατρικής τέχνης που μεταδίδεται με μαθητεία. Γι’ αυτό το λόγο ο ίδιος ο Σύλλογος Καραγκιοζοπαιχτών αναφέρει ότι είναι σοβαρό επαγγελματικό πρόβλημα…
Η λάθρα είσοδος ασχέτων με την τέχνη ανθρώπων, που ενώ δεν έχουν θητεύσει σε κανένα Καραγκιοζοπαίκτη, αγοράζουν μερικές φιγούρες και παριστάνουν τους καραγκιοζοπαίκτες με αποτέλεσμα το κοινό και ιδιαίτερα τα παιδιά να σχηματίζουν λάθος εικόνα για την ταλαίπωρη και πολύπαθη αυτή λαϊκή – παραδοσιακή μας τέχνη.
Βέβαια, η άποψή μου είναι ότι σήμερα δεν φτάνει μόνο αυτό. Σήμερα, η εμπειρία, αλλά και η βαθειά γνώση του είδους αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία σεναρίων στο Θέατρο Σκιών.
4. Τα έργα που παίζει ο παραδοσιακός Καραγκιοζοπαίχτης δεν είναι γραμμένα σε κείμενο, αλλά στη μνήμη κάθε Καραγκιοζοπαίκτη, από τον καιρό που ήτανε βοηθός. Δηλαδή από στόμα σε στόμα, από Καραγκιοζοπαίκτη σε βοηθό, σαν το Δημοτικό τραγούδι, ανήκει κι αυτό στον Παραδοσιακό - λαϊκό λόγο. Σήμερα αυτός ο κύκλος έχει κλείσει, όπως έκλεισε και του Δημοτικού τραγουδιού ή ο κύκλος του ρεμπέτικου. Επομένως, δεν πρέπει να περιμένει κανείς να γραφτεί σενάριο για το Θέατρο Σκιών με τον ίδιο τρόπο που γραφόταν κάποτε.
5. Σήμερα στη Μεσόγειο μόνο στην Ελλάδα παίζεται Θέατρο Σκιών, και σε τόσο μεγάλο ακροατήριο. Επομένως, πρέπει να αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία η συνέχεια του Καραγκιόζη.
Τα χαρακτηριστικά του Τούρκικου Θεάτρου Σκιών
Το Τούρκικο Θέατρο Σκιών απευθυνόταν σε ενήλικες άντρες και παιζόταν σε καφενεία. Είχε έντονο σεξισμό και προστυχόλογα μεταξύ των χαρακτήρων. Βέβαια ο Karagioz, που είχε έναν τεράστιο φαλλό, αυτόν που στην Ελλάδα έγινε τεράστιο χέρι, είχε και το πρώτο χέρι στην ευστροφία και στις εξυπνάδες. Οι στιχομυθίες του Καραγκιόζη με τον φίλο του Hajijavat έβγαζαν πάντα γέλιο.
Διαβάστε το υπόλοιπο άρθρο εδώ.